Kαταδρομικό ΈΛΛΗ (1)

[Ellinis]

Μιας και οι μέρες το φέρνουν στην επικαιρότητα, είπα να θυμηθούμε και κάτι που συνέβη σαν χθες πριν 70 χρόνια. Αναφέρομαι στη βύθιση του καταδρομικού ΕΛΛΗ ενώ αυτό ήταν αγκυροβολημένο έξω από το λιμάνι της Τήνου συμμετέχοντας στον εορτασμό της Μεγαλόχαρης.

Το γεγονός είναι λίγο-πολύ γνωστό σε όλους μας, ας δούμε παρακάτω κάποιες αναφορές που είχε κάνει ο φίλος george_kerkyra σε άλλο θέμα, και θα προσθέσω κάποιες λεπτομέρειες που δεν είναι και τόσο γνωστές.

Το ελαφρό καταδρομικό «ΕΛΛΗ» έμεινε στην ιστορία του Πολεμικού μας Ναυτικού όχι για τη δράση του, αλλά για το τέλος του, καθώς τορπιλίστηκε από Ιταλικό υποβρύχιο στην Τήνο στις 08.25ʼ της 15ης Αυγούστου 1940, ενώ εκτελούσε θρησκευτική αποστολή και δεν υπήρχε εμπόλεμη κατάσταση με την Ιταλία. Ήταν το αποκορύφωμα μιας σειράς προκλήσεων από την πλευρά των Ιταλών.

Πραγματικά, η απρόκλητη επίθεση στο ΕΛΛΗ δεν ήταν η πρώτη αυτού του τύπου. Είχαν προηγηθεί μια αεροπορική επίθεση βόρεια της Κρήτης στο ανεφοδιαστικό ΟΡΙΩΝ και στο αντιτορπιλικό ΥΔΡΑ, και μια ακόμη στα Α/Τ ΒΑΣ.ΟΛΓΑ και ΒΑΣ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ στο Γαλαξείδι. Ακόμη το επιβατηγό ΦΡΙΝΤΩΝ είχε γίνει στόχος πολεμικού αεροσκάφους, πάντα χωρίς διακριτικά αλλά προφανέστατα Ιταλικού.

Αν και η επίθεση ήταν απρόκλητη, δεν ήταν κάτι που η ελληνική πλευρά δεν ανέμενε. Αφενός είχαν προηγηθεί οι αεροπορικές επιθέσεις, αφετέρου υπήρχαν και πληροφορίες που προμήνυαν κάποιο ιταλικό χτύπημα. Μάλιστα είχε γίνει και έκληση από επιτελείς του στόλου να μη σταλεί η ΕΛΛΗ στον εορτασμό της Τήνου αλλά κάποιο άλλο σκάφος μικρότερης σημασίας. Ο αρχηγός στόλου Μεζεβίρης είχε αναφέρει σχετικά:

το Γ.Ε.Ν., για να μην διακινδυνεύσει την ΕΛΛΗ, είχε εισηγηθεί την αποστολή του α/τ «ΑΕΤΟΣ». Ο Υφυπουργός όμως, επέμενε να αποσταλεί το εύδρομο για την μεγαλοπρεπέστερη συμμετοχή του Ναυτικού στην τελετή.

Το πλοίο ναυπηγήθηκε στις Η.Π.Α. μεταξύ των ετών 1912-1913 στα ναυπηγεία της Νέας Υόρκης με παραγγελία της Κινέζικης κυβέρνησης. Τελικά αγοράστηκε από την Ελληνική το καλοκαίρι του 1914 και κατάπλευσε στην Ελλάδα με ελληνικό πλήρωμα.

Το ΈΛΛΗ είχε παραγγελθεί το 1910 ως FEI HUNG, αλλά παρέμεινε στο ναυπηγείο μέχρι που το πήρε η Ελλάδα μιας και τότε έψαχνε εναγωνίος για πολεμικά σκάφη που θα αντιμετώπιζαν τα πολεμικά που ναυπηγούσε η Τουρκία. Ονομάστηκε ΈΛΛΗ σε ανάμνηση της νικηφόρου ναυμαχίας της Έλλης.

Η «ΕΛΛΗ» είχε εκτόπισμα 2600 τόνων, μήκος 105 μέτρα, πλάτος 12, βύθισμα 5 και μπορούσε να αναπτύξει ταχύτητα 20 κόμβων. Ο οπλισμός της περιλάμβανε 2 πυροβόλα Armstrong των 152 χλστ, 4 των 102 χλστ και 2 των 76 χλστμ, όλα του ιδίου τύπου.
Κατά τη διετία 1924-1925 υπέστη εκτεταμένες μετασκευές στα γαλλικά ναυπηγεία του La seine. Τότε αντικαταστάθηκαν οι ανθρακολέβητες με πετρελαιολέβητες και τοποθετήθηκαν τρεις καινούργιοι ατμοστρόβιλοι. Αφαιρέθηκε το ογκώδες επίστεγο, κατασκευάστηκε νέα σύγχρονη γέφυρα, νέος τριποδικός ιστός και νέοι καπνοδόχοι.
Αφαιρέθηκαν τα τέσσερα πλευρικά πυροβόλα των 102 χλστ και αντικαταστάθηκαν με ένα των 152 χλστ που εγκαταστάθηκε πίσω από τη δεύτερη καπνοδόχο. Το σύστημα βολής εκσυγχρονίστηκε με κατευθυντήρα Vickers, ενώ τοποθετήθηκαν δύο τορπιλλοβλητικοί σωλήνες των 450 χλστ και σύστημα ποντίσεως ναρκών με μεταφορική ικανότητα 100 ναρκών (μοντέλο υπό κλίμακα του σκάφους μετά τη μετασκευή εκτίθεται στο Πολεμικό Μουσείο).

* Η φωτογραφία είναι του 1931 (Π. Σπίγγος) δείχνει την «ΕΛΛΗ» μετά τις μετασκευές, αγκυροβολημένη έξω από το Βίδο ενώ άκατοι πηγαινοέρχονται ........
(Η φωτογραφία προέρχεται από το αρχείο του κου Αντρέα Σταματόπουλου)

Συνημμένο Αρχείο 99942

Και άλλη μια φωτογραφία από εμένα, επίσης μετά τη μετασκευή του 1925.

elli 1.jpg
πηγή: παλαιό ένθετο εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ