Στην Αρετσού αυτό που γνωρίζω να υπήρχε μέχρι πριν 2-3 χρόνια και δε ξέρω σε τη φάση είναι σήμερα ήταν ένα Ναυπηγείο στη Βάση των Ναυτοπροσκόπων όπου ναυπηγούσε ξύλινες 10κωπες Ναυτοπροσκοπικές φαλαινίδες τύπου Θεσ/νίκης με ιστιοφορία λατίνι και επισκεύαζε αβαρίες από το στόλο των φαλαινίδων των Ναυτοπροσκόπων της Θεσσαλονίκης. Τα έχεις δει αυτά τα σκάφη στη Βάση ; Εκεί είναι ζωντανή κάθε λεπτομέρεια της παράδοσης.
Θα σου γράψω και την απόψή μου για όσα αναφέρεις στο αρχικό κείμενο.
Διαβασέ το αξίζει το κόπο.
Ανοίγουν πανιά τέσσερα από τα πιο σημαντικά παραδοσιακά σκαριά που διασώζονται στη χώρα μας.
Η «Ελένη Π», ο «Αγιος Ιωάννης», η «Καλή Τύχη» και η «Ελευθερία» ξέφυγαν από τη συνήθη μοίρα της εγκατάλειψης και της καταστροφής και ξαναζωντανεύουν στα καρνάγια για να ταξιδέψουν. Πρόκειται για το πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα» για να συντηρηθούν και να αποκατασταθούν.
Η χρηματοδότηση
Η χρηματοδότηση των εργασιών γίνεται από το υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης στο πλαίσιο του μέτρου 5.2 «Ολοκληρωμένες δράσεις εναλλακτικού τουρισμού» της δράσης 5.2.1 «Δημιουργία δικτύου πολιτιστικών στοιχείων και πολιτιστικού τουρισμού» και ιδιαίτερα με την πράξη 5.2.1.2 «Ανάδειξη και τουριστική αξιοποίηση διατηρητέων παραδοσιακών σκαφών».
Τα σκάφη, που εντάσσονται στο πρόγραμμα, ανήκουν όλα σε δημόσιους ή κοινωφελείς φορείς και πρόκειται να αξιοποιηθούν ως επισκέψιμα ναυτικά μνημεία. Οι μελέτες αποκατάστασης και των τεσσάρων σκαφών εκπονήθηκαν από το τεχνικό γραφείο του αρχιτέκτονα Κ. Δαμιανίδη, ο οποίος μας λέει:
«Το μεγαλύτερο από αυτά, το πέραμα "Ελένη Π", αγοράστηκε από το Ιστορικό Αρχείο-Μουσείο Υδρας έπειτα από χορηγία του Ιδρύματος Ι. Φ. Κωστοπούλου. Το σκάφος κατασκευάστηκε στη Σκιάθο στο ναυπηγείο του Γεωργίου Μυτιληναίου, ενός από τα γνωστότερα ονόματα Σκιαθιτών ναυπηγών. Προφορικές μαρτυρίες αναφέρουν ότι το σκάφος ναυπηγήθηκε το 1939, ωστόσο στα επίσημα έγγραφα σημειώνεται το 1951 ως έτος καθέλκυσής του. Το σκάφος έχει μέγιστο μήκος 22,20 μ., μέγιστο εξωτερικό πλάτος 7,10 μ., βάθος από το κατάστρωμα 2,90 μ. και ολική χωρητικότητα 77,54 κόρων. Τα περάματα ήταν ιδιότυπα ελληνικά σκαριά με μακραίωνες ρίζες στη ναυπηγική παράδοση του Αιγαίου. Σήμερα πλέον δεν κατασκευάζονται και έχουν διασωθεί ελάχιστα. Μετά την αποκατάστασή του θα αποτελεί πλωτό παράρτημα του Ιστορικού Αρχείου - Μουσείου Υδρας».
Το «Αγιος Ιωάννης» παραχωρήθηκε εν μέρει στη Νομαρχία Χίου μετά την έξοδό του από την αλιεία, το 1997, η οποία έγινε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Η Νομαρχία Χίου κάλυψε το κόστος αγοράς του μηχανικού και αλιευτικού του εξοπλισμού. Το σκάφος έχει ναυπηγηθεί στο φημισμένο ναυπηγείο των αδελφών Ωρολογά το 1950, στο Μαραθόκαμπο της Σάμου. Είναι ένα καραβόσκαρο κατασκευασμένο εξ ολοκλήρου από σαμιώτικο πεύκο και με τα χαρακτηριστικά και τον εξοπλισμό μιας κλασικής μηχανότρατας.
Το μέγιστο μήκος του είναι 19,60 μ., το μέγιστο εξωτερικό πλάτος 5,60 μ. και το βάθος από το κατάστρωμα είναι 2,43 μ. Το σκάφος βρίσκεται σήμερα εκτός θαλάσσης σε ναυπηγείο της Χίου με αρκετά προβλήματα. Μετά την αποκατάστασή του θα εκτίθεται εν πλω μαζί με άλλα δύο σκάφη της νομαρχίας στο λιμάνι της Χίου. Ο εσωτερικός του χώρος θα μετασκευαστεί έτσι ώστε να μπορεί να φιλοξενεί μικρές περιοδικές εκθέσεις και παρουσιάσεις. Εξωτερικά όμως θα επανέλθει αυστηρά στην αρχική του μορφή και θα φέρει τον πλήρη εξοπλισμό μιας μηχανότρατας.
Η «Καλή Τύχη» αγοράστηκε από το Πνευματικό Ιδρυμα Σάμου «Νικόλαος Δημητρίου» το 1998. Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες, το σκάφος ναυπηγήθηκε το 1901, ωστόσο στα νηολόγια της Σάμου καταγράφεται μόλις το 1939. Το σκάφος ναυπηγήθηκε από τον Γ. Φλαμουράκη, φημισμένο καραβομαραγκό στο Καρλόβασι Σάμου. Το μέγιστο μήκος του είναι 13,40 μ., το μέγιστο εξωτερικό πλάτος 3,90 μ. και το βάθος από το κατάστρωμα είναι 1,50 μ. Δεν γνωρίζουμε ακριβώς την πρώτη χρήση του σκάφους, αλλά κατά πάσα πιθανότητα ήταν μεταφορικό. Το σκάφος είναι ιδιαίτερα σπάνιο ως προς το σχήμα του. Τα ναυτιλιακά έγγραφά του δεν αναφέρουν τον τύπο του σκάφους.
Σύμφωνα όμως με τη μελέτη που έχει εκπονηθεί, το σκάφος είναι μια σακολέβα, όπως αυτή αναφέρεται ως τύπος γάστρας και απεικονίζεται στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα, ή μια μαούνα, όπως ονομαζόταν στη Σάμο ο ίδιος τύπος σκάφους στα μέσα του 20ού αιώνα. Η αποκατάσταση του σκάφους αποκτά ιδιαίτερη σημασία, μια και το σκάφος αυτό είναι ιστορικά αλλά και τυπολογικά ένα σπάνιο δείγμα της ελληνικής παραδοσιακής ναυπηγικής. Η μελέτη του σκάφους ολοκληρώθηκε το 2001 και το κόστος εκπόνησής της καλύφθηκε από το Πνευματικό Ιδρυμα Σάμου «Νικόλαος Δημητρίου». Στην ολοκληρωμένη του μορφή θα φέρει ιστιοφορία σακολέβας με ένα μεγάλο κατάρτι για το κυρίως πανί και για τους φλόκους, όπως επίσης και ένα μικρότερο στην πρύμνη το οποίο θα φέρει ένα μικρό πανί τύπου ψάθας. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών θα ενταχθεί στα εκθέματα ενός νέου θεματικού μουσείου που δημιουργείται στη Σάμο. Πρόκειται για το Μουσείο Ναυπηγικών και Ναυτικών Τεχνών Αιγαίου, για το οποίο εκπονούνται οι κτιριακές μελέτες με φορέα ανάθεσης τη Νομαρχία Σάμου.
Ενα γατζάο
Η «Ελευθερία» αγοράστηκε από το Δήμο Πρέβεζας το 1999. Το σκάφος είναι ένα από τα ελάχιστα γατζάο που έχουν διασωθεί σήμερα. Το γατζάο είναι ένας σπάνιος τύπος γάστρας που κατασκευαζόταν αποκλειστικά στα ναυπηγεία του Ιονίου. Το «Ελευθερία» ναυπηγήθηκε στην Κέρκυρα το 1961, πιθανώς από το φημισμένο καραβομαραγκό Νίκα. Το μέγιστο μήκος του είναι 11,63 μ., το μέγιστο εξωτερικό πλάτος 4,10 μ. και το βάθος από το κατάστρωμα είναι 1,47 μ. Σήμερα βρίσκεται σε ναυπηγείο της Πρέβεζας με αρκετά προβλήματα και χωρίς συντήρηση τα τελευταία έξι χρόνια.
Μετά την αποκατάστασή του, θα εκτεθεί μαζί με άλλα δύο σκάφη του Δήμου Πρέβεζας στον παραθαλάσσιο χώρο εμπρός από το νέο ναυτικό μουσείο που κατασκευάζει ο δήμος. Το κόστος απόκτησης του σκάφους όπως και το κόστος της μελέτης καλύφθηκαν αποκλειστικά από το Δήμο Πρέβεζας.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 09/08/2006