Ιστορία του λιμανιού της Ραφήνας [Rafina port history]

[Roi Baudoin]

Νομίζω ότι καλό θα ήταν να ανοίξουμε ένα θέμα για την Ιστορία του λιμανιού της Ραφήνας.
Το λιμάνι της Ραφήνας έχει μεγάλη ιστορία.
Τα παλιά χρόνια εξυπηρετούσε, κυρίως, τους ψαράδες και τη διακίνηση των αλιευμάτων.
Η άφιξη των προσφύγων δίνει μεγάλη ώθηση στη Ραφήνα.
Ο πληθυσμός αυξάνεται και το μικρό χωριό μεγαλώνει πολύ.
Σιγά-σιγά, το λιμάνι αποκτά και συγκοινωνιακό χαρακτήρα, κυρίως για το Μαρμάρι, τα Στύρα, την Κάρυστο και το Αλιβέρι.
Σιγά-σιγά έρχονται μεγαλύτερα πλοία-καΐκια και τα δρομολόγια φτάνουν μέχρι την Άνδρο (προπολεμικά).
Μετά την κατοχή, χρονολογία-ορόσημο αποτελεί το 1948, όταν το "Κάρυστος" του Τόγια ρυμουλκεί το τσιμεντόπλοιο από το Πέραμα.
Το τσιμεντόπλοιο αποτέλεσε την πρώτη οργανωμένη προβλήτα για τον ελλιμενισμό πλοίων.
Ως τότε, υπήρχε μόνο μια μικρή ξύλινη σκάλα του μώλου, στην οποία μπορούσαν να πλευρίσουν μόνο καΐκια.

Γι' αυτό το λόγο το τσιμεντόπλοιο έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη τόσο του λιμανιού, όσο και της Ραφήνας.
Φέτος, συμπληρώθηκαν 60 χρόνια από τη στιγμή που έφτασε το τσιμεντόπλοιο από το Πέραμα στη Ραφήνα.
Δεν ακούστηκε να γίνει κάποια τιμητική εκδήλωση για αυτό.
Γι' αυτό το λόγο, λίγο πριν τελειώσει η χρονιά, ας ανοίξουμε αυτό το θέμα για να τιμήσουμε την ιστορία του λιμανιού.
60 χρόνια, λοιπόν, πέρασαν από τη δημιουργία του πρώτου κανονικού μώλου.
Μια σχετική μακέτα από τη μαθήτρια του 2ου ΤΕΕ Ραφήνας, Γιολάντα Πρέντζα.

60 χρόνια λιμάνι Ραφήνας II.jpg

[sylver23]

Πιστεύω οτι είναι μια πολύ καλη ιδέα ώστε να γνωρίσουμε την ιστορία αυτού του μικρού χωριού που με τα χρόνια μετατράπηκε σε κοινότητα και μετα πόλη.Είναι ενα μέρος ιδιαίτερα αγαπητό ,πολύ γραφικό και με μεγάλη ιστορία.

Αντιγράφω εδώ ενα σύντομο ιστορικό του πως αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε η Ραφήνα.
πηγη ιστοσελίδα Δήμου ραφήνας

Ένας από τους 100 Δήμους των Αθηνών που ορίστηκαν από τον Κλεισθένη ήταν και ο ΑΡΑΦΗΝ. Εδώ ζούσε μία από τις 10 φυλές της Αττικής με ηγέτη τον Αραφήνα. Στην περιοχή του Δήμου Ραφήνας έχουν εντοπισθεί ευρήματα Πρωτοελλαδικής ανάπτυξης καθώς και Βαλανείο Ρωμαϊκών χρόνων. Η αρχαία Ραφήνα βρισκόταν πάνω από το λιμάνι. Στη θέση Ασκηταριό (παραλία Μαρίκες) βρέθηκαν οχυρωμένοι οικισμοί της πρώιμης εποχής του Χαλκού.

Η σύγχρονη ιστορία της Ραφήνας αρχίζει το 1923.

Η Μικρασιατική καταστροφή το 1922 και ο ανελέητος διωγμός οδηγεί τους κατοίκους της Τρίγλιας Βιθυνίας της Μικράς Ασίας, γενέτειρας του Iερομάρτυρα Μητροπολίτη Σμύρνης Αγίου Χρυσοστόμου, στην Ελλάδα, με πλοία του Τριγλιανού εφοπλιστή Φίλιππου Καβουνίδη.

Το 1923 γίνεται η απαλλοτρίωση του κτήματος Σκουζέ, το οποίο παραχωρείται στους Τριγλιανούς πρόσφυγες. Αποκτώντας καινούργια πατρίδα , οι Τριγλιανοί, που διακρίνονται για τη δυναμική και το πνεύμα τους, οικοδομούν και αναβαθμίζουν μια νέα Ραφήνα. Ορισμένοι οικίσκοι παραχωρούνται σε πρόσφυγες Βουρλιώτες, Καραμανλήδες και άλλους.

Το 1929 συστήνεται η κοινότητα Ραφήνας, με μοναδικό σημαντικό οικισμό τη Διασταύρωση Ραφήνας , που πριν ακόμα από των ερχομό των προσφύγων κατοικείτο από εργάτες λιγνιτωρυχείου (κατά πλειοψηφία Ευβοιώτες). Την επόμενη δεκαετία η Ραφήνα χαρακτηρίζεται για την έντονη ανάπτυξη της παραθεριστικής κίνησης και την αξιοποίηση του λιμανιού. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος όμως σκιάζει και τη Ραφήνα, όπου εγκαθίστανται γερμανικά και ιταλικά στρατεύματα στην περιοχή επιβάλλοντας στους κατοίκους καταναγκασμούς και απαγορεύσεις και σταματώντας προσωρινά την ανάπτυξη της πόλης.

Η μεταπολεμική περίοδος βρίσκει τη Ραφήνα σε μια απόλυτα επιτυχημένη προσπάθεια οικονομικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης που ενισχύεται κυρίως από τον εκσυγχρονισμό του λιμανιού , σειρά βασικών, λειτουργικών έργων και από την οικοδόμηση κτιρίων.

Το 1994 η Ραφήνα - δεύτερο, μετά τον Πειραιά, λιμάνι της Αττικής- γίνεται Δήμος. Η σημερινή Ραφήνα είναι μια πανέμορφη, παραθαλάσσια, σύγχρονη πόλη, που διατηρεί το χρώμα της και σέβεται την ταυτότητά της, αγαπάει τους κατοίκους της και προσελκύει πλήθος παραθεριστών και επισκεπτών.


Επίσης στην ιστοσελίδα του δήμου ανάφέρει κάποια πράγματα για την Τρίγλια της Μικρά Ασίας οπως και για τον Αγιο Χρυσόστομο Μητροπολίτη Σμύρνης.
εδω και εδω αντίστοιχα

[Roi Baudoin]

Καλέ φίλε Sylver 23, σ' ευχαριστούμε πολύ.
Να κάνουμε μια μικρή διόρθωση σε όσα ισχυρίζεται παραπάνω η ιστοσελίδα του Δήμου Ραφήνας.
Λιμάνι Ραφήνας προυπάρχει της άφιξης των προσφύγων.
Ψαράδες από τα Βάτικα, την Κάρυστο, την Κοιλάδα χρησιμοποιούσαν το λιμάνι της Ραφήνας, πολύ πριν από το 1923.
Η Ραφήνα υπάρχει και πριν από τους πρόσφυγες.

Σίγουρα , βέβαια, η άφιξη των προσφύγων έδωσε μια άλλη ώθηση και δυναμική στην πόλη.
Αν θέλετε έκανε το μικρό ψαράδικο χωριό κωμόπολη και με τον καιρό και πόλη.

Εμείς, βέβαια, θα σταθούμε περισσότερο στο λιμάνι της Ραφήνας από το 1948 και μετά.
Από τη στιγμή που το "Κάρυστος" του Τόγια ρυμουλκεί το τσιμεντόπλοιο από το Πέραμα.

Βέβαια, θα πρσοπαήσουμε να φωτίσουμε τι υπήρχε και πριν από το 1948, αλλά και πριν από το 1923-24.

Εδώ το "Κάρυστος" του Τόγια σε σκίτσο του μαθητή της Περιβαλλοντικής Ομάδας του 2ου ΤΕΕ Ραφήνας, Νίκου Πολύζου.
Το σκίτσο βασίζεται σε φωτογραφία που βρήκαμε κατά την αναζήτηση στοιχείων του παρελθόντος.

Το Κάρυστος του Τόγια.jpg

[moutsokwstas]

πολυ ωραια η ιστορικη αναδρομη και των δυο φιλων, μαθαινουμε πραγματα τα οποια δεν ξεραμε.

[avenger]

Αγαπητοί φίλοι Sylver23, Roi kai moutsokwstas ευχαριστούμε θερμά για τις ενδιαφέρουσες πληροφορίες και μου λύσατε απόψε ένα πρόβλημα!!!!!!
Δεν ήξερα μέχρι στιγμής τι θέμα θα επέλεγα να προετοιμάσω για αύριο στο δίωρο μάθημα της Ευέλικτης Ζώνης των μαθητών μου της Β Δημοτικού με θέμα τη θάλασσα (Μελέτη Περιβάλλοντος-πρώτη γνωριμία με το κεφάλαιο "θάλασσα").
Αποφάσισα να τους κάνω μια ωραία ξενάγηση στο λιμάνι της Ραφήνας!!!
Τι λες Roi????? καλή ιδέα???

[Roi Baudoin]

Φίλε Avenger, είναι πολύ ωραία η σκέψή σου.
Μια καλή ιδέα είναι να επιζωγραφήσουν τα παιδιά αυτές τις παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες.
Επιζωγράφηση με μπογιές, με μαρκαδόρους, με κιμωλίες.
Τους δίνεις την ίδια παλιά φθαρμένη ασπρόμαυρη φωτογραφία και σου δίνουν ο καθένας τη δική του εκδοχή, με χρώμα και συναίσθημα.

Πάμε στη Ραφήνα του 1947, λίγο πριν έρθει το τσιμεντόπλοιο.
Κυττάξτε ότι το "Κάρυστος" έδενε όπως τα καΐκια, σχεδόν με την πλώρη. Φανταστείτε τι γινόταν όταν είχε καιρό ...

Πριν το τσιμεντόπλοιο.jpg

Στη Ραφήνα του 1948, λίγο μετά την έλευση του τσιμεντόπλοιου.
Η επιζωγράφηση έχει γίνει από την μαθήτρια Μαρίνα Λεφέβρ.

Στη Ραφήνα του 1948.jpg

Αφιερωμένες εξαιρετικά σε όλους τους φίλους.

[Nicholas Peppas]

Yeia sas

This small contribution is dedicated to new friends paroskayak, Ellinis, Esperos, A. Molos, polyka, Rocinante, Μαστροκώστα, Ben Bruce, sylver23, vinman, trakman, Καπετάν Αντρέα, scoufgian, britanis and Henry Casciaro and of course Roi Baudoin.

It turns out that Rafina had passenger ship service 101 years ago. Here is an advertisement from the newspaper Embros of July 16, 1908. The ship Aetos was serving both the routes to Cyclades and towards Chalkida.

Aetos.jpg
Aetos in a painting by Veletzas

This ad is quite surprising! Read below. Aetos was going to:
1. Rafina, Marmari, Karysto, Gaurio, Batsi, Gaurio (again?)and Ysternia
2. Rafina, Styra, Grammatiko, Aliveri, Vatheia and Oropo! Now, have you seen before a passenger ship going to Grammatiko and Oropo from Rafina or any other port? I have not! By the way, the "skala" of Grammatiko could be Aghia Marina or perhaps some little village like Aghios Dimitrios. As for Vatheia, that's definitely today's Amarynthos.
3. Rafina, Karystos, Marmari, Styra, Aliveri and Chalkida

And the piece de resistance is that the passengers were transferred from Athens to Rafina by bus** in 1908 (!!!). Buses were leaving at 6:00 am and the boat at 10:00 am. Shall I assume it was taking 3 hours to arrive?

Priceless!

19080716 Aetos.jpg

_____
Roi Baudoin: Can you check in Rafina if there are photos of pre-1910 buses in the area? We would love to see how they looked!

[Roi Baudoin]

A lot of thanks to our friend, Nicholas Peppas.
It' an excellent present.

We are, now, on board "Aetos".
We are ready to depart for Grammatiko.
Our voyage is ready to start ....

[polykas]

Very interesting and so unexpected! Thanks.

[Roi Baudoin]

Αναζητώντας στοιχεία για το περίφημο πλοίο "Αετός" βρήκαμε ότι βαπόρι με το ίδιο όνομα ερχόταν στη Ραφήνα την δεκαετία του '30.
Συγκεκριμένα το πλοίο "Αετός" ανήκε στον κύριο Στριφούλη, μεγαλέμπορο εποχιακών στην οδό Σοφοκλέους.

Δεν ξέρω αν το πλοίο είναι το ίδιο με αυτό στην παραπάνω καταχώριση. Φαίνεται να έχουν μια χρονική διαφορά, σχεδόν, 25 χρόνων.
Πάντως, στην δεκαετία του '10 λιμάνι Ραφήνας, ουσιαστικά, δεν υπάρχει., ενώ οι μετακινήσεις γίνονταν κατά κύριο λόγο με σούστες και κάρα.

Από το εξαιρετικό βιβλίο του Θανάση Πιστικίδη "Ριζώματα Βιώματα Παθήματα Αληθινές ιστορίες ΡΑΦΗΝΑ", διαβάζουμε:
“Τώρα, ας ξαναγυρίσουμε πάλι στο 1932—33.
Στην εποχή αυτή αρχίζουν να δρομολογούνται τα πρώτα βαποράκια στο λιμάνι, για να εξυπηρετήσουν τη συγκοινωνία με τα λιμάνια της Εύβοιας και την ¶νδρο. Ως τότε τη συγκοινωνία την έκαναν καΐκια. Ας θυμηθούμε μερικά από εκείνα τα πραγματικά ωραία καραβόσκαρα, όπως την «Τροκάνα» (Μαρμάρι) του καπετάν Λευτέρη του Αναγνώστη Χατζή από το Μαρμάρι, το «Καβοντόρο» του Διονύση του Κολέθρα και τον «Κότσικα» του καπετάν Γιάννη του Μαμμά από την Κάρυστο, του καπετάν Κορδόνη από τα Στύρα και τι θαλασσόλυκοι όλοι τους! Τους θαυμάζαμε με τις χειμωνιάτικες φουρτούνες πώς έβρισκαν αυτή τη, μικρή τότε τρύπα, που τη λέγαμε λιμάνι, να χωθούν μέσα μʼ οχτώ και εννιά μπωφόρ.

Πρώτος έφερε βαπόρι ο Τριγλιανός εφοπλισμός Φίλιππας Καβουνίδης, το «Τρίγλια». Σε πολύ λίγο όμως διάστημα έφεραν και οι γνωστοί τότε Καρυστινοί εφοπλιστές αδελφοί Τόγια, το «Κάρυστος» και σχεδόν αμέσως ο Στριφούλης το βαποράκι «Αετός», όλα αυτά σχεδόν μέσα σ' ένα καλοκαίρι. Τα καΐκια, σχεδόν όλα, υποχώρησαν, αλλά μεταξύ των βαποριών άρχισε φοβερός συναγωνισμός.
Τα γραφεία των πλοίων δεν ήσαν οργανωμένα, όπως τώρα με πρακτορεία εδώ και στην Αθήνα. Τα εισιτήρια κόβονταν μέσα στο βαπόρι, γι' αυτό γίνονταν ομηρικοί καβγάδες για την προσέλευση επιβατών, ως και ανταγωνισμός στα εισιτήρια.
- Τζάμπα και μια μακαρονάδα! φώναζε στο λιμάνι ο μακαρίτης ο Καβουνίδης.
- Εδώ πατριώτες Καρυστινοί! φώναζε ο Τόγιας.
Στο τέλος, αναγκάστηκαν και προσέλαβαν και κράχτες, μπράβους, νταήδες, για να τραβούν τον κόσμο στο δικό του βαπόρι ο καθένας. Θυμάμαι ο Καβουνιδης προσέλαβε έναν δικό μας παλικαρά, τον γνωστό Στάθη Πιρπιρή, πολύ δυνατόν στα χέρια και πολύ ψύχραιμο, που δεν κιότεβε με τίποτε. Ο Τόγιας έφερε από την Κάρυστο έναν άλλο παλικαρά, τον Λυκούργο τον Ζούμπερη και ο Στριφούλης έναν πρόσφυγα Βουρλιώτη, τον Αριστείδη τον Κεχαγιόγλου. Χαρά για μας τους πιτσιρικάδες κάθε μεσημέρι στο λιμάνι να παρακολουθούμε τους καβγάδες των νταήδων, ποιος θα πάρει τους περισσότερους επιβάτες, τα περισσότερα εμπορεύματα!
Στον ανταγωνισμόν αυτό, εκείνος που δεν άντεξε ήταν ο Στριφούλης, γιατί ο Καβουνίδης είχε βάση και υποστήριξη εδώ στη Ραφήνα, ο Τόγιας, που ήταν Καρυστινός, είχε πλάτες στην Κάρυστο. Εξάλλου, και οι δυο αυτοί ήσαν παλιοί εφοπλιστές κι ήξεραν όλα τα τερτίπια της δουλειάς, ενώ ο Στριφούλης ήταν μεγαλέμπορος εποικιακών στην οδό Σοφοκλέους και θέλησε να δοκιμάσει την τύχη του και στα βαπόρια. Ήταν άσχετος ο άνθρωπος κι έτσι εγκατέλειψε.
Όταν έμειναν μόνοι, ο Καβουνίδης και ο Τόγιας, κατόρθωσαν και μοίρασαν τα δρομολόγια κι εξυπηρέτησαν πια τις γραμμές αυτές ως την έναρξη του Ελληνοϊταλικου πολέμου. Αργότερα το «Κάρυστος» ο Τόγιας το αντικατά*στησε με άλλο πλοίο το «Κωνσταντίνος» και ο Καβουνίδης το «Τρίγλια» με το «Αυλίς», το οποίο μάλιστα το βούλιαξαν τα γερμανικά στούκας μέσα στο λιμάνι της Ραφήνας, όταν μας χτύπησαν το 1940.


Από τότε, ο Καβουνίδης δεν ξανάφερε βαπόρι στη Ραφήνα, ενώ ο Τόγιας και ο διάδοχος του Γεωργιάδης είχαν βαπόρια στη Ραφήνα περίπου ως το 1970, γιατί ήταν πολύ μεγάλη η κίνηση του λιμανού όλα αυτά τα προπολεμικά, αλλά και τα κατοχικά ακόμη χρόνια.»


Αξίζει να σημειωθεί ότι η εξαιρετική φωτογραφία που είχε ανεβάσει εδω ο καλός φίλος Λεονάρδος Β. δείχνει το λιμάνι της Ραφήνας στα 1940 και όχι στα 1946-1947.
Πιθανόν, λοιπόν, να πρόκειται για το πλοίο "Αυλίς" που βυθίστηκε μέσα στο λιμάνι της Ραφήνας.


Αφιερωμένο εξαιρετικά στους καλούς φίλους Nicholas Peppas, paroskayak, Ellinis, Esperos, Α. Μώλος, polykas, Rocinante, Avenger, Leo, Νίκο, Appia 1978, seaways lover, cosmas, Μαστροκώστας, Ben Bruce, sylver23, vinman, trakman, Καπετάν Αντρέα, scoufgian, britanis και Henry Casciaro.